โมสาร์ทและบทเพลงแด่พ่อผู้เป็นที่รัก

โวล์ฟกัง อมาเดอุส โมสาร์ท (Wolfgang Amadeus Mozart, 1756-1791) คีตกวีชาวออสเตรียในยุคคลาสสิกผู้โด่งดัง เขาได้ประพันธ์เพลงเอาไว้กว่าหกร้อยผลงานโดยมีทั้ง โซนาตา ซิมโฟนี แมส แชมเบอร์มิวสิค คอนแชร์โต อุปรากร รวมไปถึงบทเพลงประเภทลีดท์อีกด้วย

บทเพลงประเภทลีดท์ (Lied) คือบทเพลงประเภทร้องโดยมีเครื่องดนตรีประกอบการเล่นอย่างเปียโน โมสาร์ทได้ประพันธ์ลีดท์เอาไว้กว่าสามสิบบทเพลง โดยวันนี้จะหยิบยกเอาบทเพลงนึงมาพูดถึงซึ่งก็คือบทเพลง Abendempfindung an Laura ที่มีคนคาดการณ์ว่าโมสาร์ทประพันธ์เพลงนี้ด้วยความรู้สึกที่มีต่อ เลโอโพล์ด คุณพ่อของเขาที่เพิ่งจากไป ณ ขณะนั้น (Leopold Mozart, 1719-1787)

โมสาร์ทกับผู้เป็นพ่อ เลโอโพล์ด มีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกันมากในช่วงต้นของชีวิตโมสาร์ท โดยเริ่มจากการที่เลโอโพล์ดได้เล็งเห็นถึงพรสวรรค์ของลูกชายเขาในด้านดนตรี จึงได้ทำการสนับสนุนลูกชายของเขาอย่างเต็มที่โดยได้พาเขาออกเดินทางเพื่อทำการแสดงไปทั่วยุโรปรวมถึงผู้เป็นพี่สาวของโมสาร์ท แนนเนิล แม้ว่าในภายหลังโมสาร์ทจะแยกตัวเพื่อเป็นอิสระจากพ่อด้วยการแต่งงานและย้ายไปอยู่ที่เมืองหลวงอย่างเวียนนาแต่เลโอโพล์ดก็ยังคงส่งจดหมายไปมาหาสู่กับลูกชายด้วยความเป็นห่วงอยู่เนืองๆ

ในปี 1787 นั้นเองที่โมสาร์ทได้ทราบข่าวถึงอาการป่วยหนักของเลโอโพล์ด โดยเขาได้เขียนจดหมายในเชิงปรัชญาความตายแก่ผู้เป็นพ่อในเดือนเมษาของปีนั้นโดยมีใจความสำคัญว่า

"เมื่อความตายนั้นมาถึง เราจะเริ่มพิจารณาจริงๆ ถึงจุดหมายที่แท้จริงของการมีอยู่ของเรา ในช่วงเวลาหลายปีที่ผ่านมาผมได้พบพานเจอกับเพื่อนแท้ของมนุษย์นี้และตัวตนของเขาไม่ได้ทำให้ผมหวาดกลัวอีกต่อไป แต่มันกลับอ่อนโยนและปลอบประโลมผมเอาไว้ ผมขอขอบคุณพระเจ้าที่ได้มอบโอกาสที่ทำให้ผมได้เรียนรู้ว่าความตายนั้นเป็นกุญแจที่ไขสู่ประตูของความสุขที่แท้จริง จากนั้นมาไม่มีวันไหนเลยที่ผมไม่เห็นภาพสะท้อนของสิ่งนั้น ในความเยาว์วัยที่ผมเป็น ก็ไม่อาจทำให้ผมมีชีวิตอยู่เพื่อเห็นวันต่อไปได้" (The Letters of Mozart and His Family, german trans. Emily Anderson)

จากการคาดเดาของผู้เขียนได้คิดว่า โมสาร์ทคงพอจะทราบถึงอาการป่วยของ เลโอโพลด์ว่าหนักหนาแค่ไหนและพยายามช่วยเหลือพ่อผ่านทางจดหมายให้พ่อเข้าใจถึงความตายซึ่งนั่นเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นกับมนุษย์ทุกคนและเราไม่อาจรู้ได้เลยว่าวันไหนคือวันที่เราจะจากโลกนี้ไป แม้ว่าโมสาร์ทอาจยังอายุไม่มากในเวลานั้นแต่ใครจะรู้กันถึงวันสุดท้ายบนโลกนี้ของแต่ละคน โดยจดหมายฉบับนี้อาจเป็นจดหมายฉบับสุดท้ายที่โมสาร์ทได้เขียนถึงผู้เป็นพ่อของเขา หลังจากนั้นไม่ถึงสองเดือนเลโอโพล์ดก็ได้จากโลกนี้ไป หลักฐานของความรู้สึกของโมสาร์ทที่เราพอจะทราบกันในปัจจุบันนี้มีเพียงจดหมายที่โมสาร์ทได้เขียนถึงเพื่อนของเขาเอาไว้หลังจากทราบข่าวของเลโอโพลด์ไว้ว่า "ผมขอแจ้งให้คุณทราบว่าในวันนี้เมื่อผมถึงกลับบ้าน ผมก็ได้ทราบข่าวอันน่าเศร้าถึงการตายของคุณพ่อผู้เป็นที่รักมากที่สุดของผม คุณคงพอจะจินตนาการได้ถึงสภาวะที่ผมกำลังเผชิญอยู่"

หลังจากการตายของพ่อได้ไม่นานโมสาร์ทก็ได้ประพันธ์บทเพลง Abendempfindung an Laura (อาเบนท์เอ็มพ์ฟินดุง อาน ลอรา) "คิดคำนึงในยามเย็นถึงลอร่า" เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 1787 บทเพลงนี้อาจเป็นเพียงบทเพลงที่พูดถึงช่วงเวลายามเย็นแต่ก็มีความลึกล้ำที่พาให้เราดำดิ่งลงไปนอกเหนือจากนั้นอีกมากมาย

หากจะให้อธิบายความหมายของบทกลอนโดยรวมก็คือ ชีวิตของคนเรานั้นผ่านไปอย่างรวดเร็วเหมือนตะวันที่ลับขอบฟ้าแต่ก็กำเนิดใหม่อีกครั้งดั่งดวงจันทร์ที่ขึ้นมาแทนที่ เมื่อเราจากไปเพื่อนๆ คนรู้จักทุกคนก็ย่อมต้องเสียใจและหลั่งน้ำตาออกมา โดยเฉพาะผู้เป็นที่รักที่สุด แต่อย่าอายที่จะร้องไห้มันออกมาเพราะน้ำตาของเธอจะเป็นเหมือนกับไข่มุกที่สวยงามประดับบนมงกุฎของของผู้ที่จากไป

โมสาร์ทอาจอ่านกลอนบทนี้แล้วประพันธ์เพลงนี้มาด้วยความรู้สึกทั้งหมดที่เขามีในช่วงเวลานั้น ความรู้สึกสูญเสีย ยอมรับและเข้าใจในชีวิตกับความตายที่ผสมผสานกันอยู่ในช่วงเวลาความรู้สึกนึกคิดของเขา สู่บทเพลงที่ปลอบประโยนตัวเขาและอาจเป็นตัวของเลโอโพล์ดด้วย ในช่วงเวลาที่เราสูญเสียอะไรบางอย่างไปเราย่อมต้องการบางอย่างมารองรับอารมณ์ที่เกิดขึ้น เสาะแสวงหาความสุขที่หายไปของเราด้วยการทำความเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงของชีวิต ทำให้ตัวเองเข้าใจเพื่อมอบความรู้สึกนี้ให้แก่ผู้อื่น นี่อาจเป็นสิ่งที่โมสาร์ทพยายามทำลงในบทเพลง Abendempfindung ของเขา บทเพลงเพื่อตัวเขา เพื่อคุณพ่อและเพื่อทุกคนที่ได้มารับฟังเพลงนี้

>>>ข้อมูลของเพลงเพิ่มเติม<<<